De methodezekerheid van Sensiplan heeft een Pearl Index van 0,4 (99,6%) en een gebruikerszekerheid van 1,8 (98,2%), wat vergelijkbaar is met de anticonceptiepil. Dit onderzoek werd gedaan onder gemotiveerde gebruikers die een cursus hadden gevolgd. Zie voor meer informatie de pagina over betrouwbaarheid.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) erkent de betrouwbaarheid van de sympto-thermale methode Sensiplan. Zie ook: Family Planning: A Global Handbook for Providers, WHO (2022), p. 302. 

Sensiplan is geschikt voor iedere vruchtbare vrouw. Om op een betrouwbare manier zwangerschap te vermijden, of juist na te streven, maar ook om de grondige kennis van de eigen cyclus en vruchtbaarheid. Het helpt vrouwen om een positieve lichaamsbeleving te hebben en in hun kracht te staan. Hoe jonger je deze kennis verkrijgt, hoe meer profijt je er van zult hebben.

Wanneer je Sensiplan gebruikt om zwangerschap te vermijden is het belangrijk dat je partner er achter staat en ook de Sensiplan-kennis heeft. De methode vraagt om gezamenlijke keuzes in de vruchtbare periode waarover je met elkaar moet communiceren en waarin je elkaar moet respecteren en vertrouwen. Zodoende past Sensiplan het beste bij een stabiele relatie. 

Er moet minimaal 10 dagen vruchtbaarheid worden aangenomen met Sensiplan als je zwangerschap wilt vermijden. Afhankelijk van je cyclus kan dit langer zijn. Het gemiddelde is 13 dagen per cyclus. Na het eerste jaar gebruik wordt de vruchtbare periode voor veel vrouwen minder lang doordat een nieuwe regel van interpretatie toegepast mag worden. De vruchtbare dagen zijn overigens beslist geen standaard kalenderdagen, ze wisselen per cyclus. Sensiplan is een dag-voor-dag observatie-methode, geen rekenmethode, al moet je voor je individuele Sensiplan-regels wel rekenen/interpreteren.

Om Sensiplan te leren is een leerperiode nodig. De cursus is verspreid over drie à vier maanden zodat je in die periode drie cycli in kaart kunt brengen. De vier lessen duren ongeveer 2 tot 2,5 uur waarin ook tijd is voor individuele begeleiding.

Na de leerperiode, als je gewend bent aan het temperaturen en de cervixslijmwaarnemingen, is Sensiplan slechts een kleine moeite. Al snel weet je welke waarnemingen noodzakelijk zijn en wanneer je metingen kunt overslaan. Dit maakt de methode flexibeler dan cycluscomputers en apps. Er zijn minimaal 9 temperatuurmetingen nodig om de curve te kunnen interpreteren, cervixslijmwaarnemingen zijn vooral belangrijk in de eerste fase van je cyclus. Dit kost ongeveer 4 minuten per dag.

Als je de methode wil gebruiken om met hoge betrouwbaarheid zwangerschap te vermijden, is samen een cursus volgen zeer aan te bevelen. De wetenschappelijke onderzoeken zijn namelijk gedaan bij mensen die een Sensiplan-cursus hebben gevolgd. Je achtergrond en opleiding maken daarbij niet uit. Als je de methode zelf aanleert, is er een grote kans dat je zaken over het hoofd ziet en dat kan grote gevolgen hebben. Als je samen met je partner de cursus hebt gevolgd kun je ook samen je cyclus interpreteren, wat belangrijk is voor de betrouwbaarheid. Na de cursus kun je altijd met vragen terugvallen op je consulent of je vragen stellen in de besloten Sensiplan Facebookgroep voor (oud-)cursisten.

Als je Sensiplan wil gebruiken om je cyclus te leren kennen, of als je graag zwanger wil worden en minder dan een jaar aan het proberen bent, dan kun je de methode wel zelf aanleren met behulp van het handboek Natuurlijk en zeker. Er hangt dan immers geen ongeplande zwangerschap vanaf. Overigens ben je als single vrouw natuurlijk ook welkom op de cursus, dan heb je direct toegang tot alle informatie.

We maken nogal eens mee dat mensen, na het zelf bestuderen van het handboek, later toch nog een cursus willen volgen. De kosten van het handboek mag je dan in mindering brengen op de cursusprijs.

Voor Sensiplan is het niet noodzakelijk om elke dag van je cyclus observaties en metingen bij te houden. Wanneer er metingen of observaties ontbreken is het meestal nog prima mogelijk om de cyclus te interpreteren. Dit zal nooit ten koste van de betrouwbaarheid gaan, hoogstens moet je iets langer vruchtbaarheid aannemen dan nodig. Iedere gemotiveerde vrouw kan Sensiplan leren, wat voor persoonlijkheid je ook hebt. Als je ervaring hebt, hoef je na de afgesloten interpretatie na de eisprong niet persé iedere dag te temperaturen. Toch vinden veel vrouwen het interessant om de complete cyclus in beeld te blijven brengen.

Sensiplan verschilt van anticonceptie in die zin dat er steeds een periode van vruchtbaarheid te overbruggen is. Dit vraagt om keuzes en creativiteit in intimiteitsbeleving. Hoewel je het misschien niet direct zult verwachten beleven veel stellen de vruchtbare periode juist als verdiepend omdat je soms op een nieuwe manier liefde en verlangen vormt geeft vanuit respect voor de ander en elkaar.

Er wordt vaak gezegd dat de vrouw rond haar eisprong het meeste zin heeft in vrijen. Toch is het nog niet wetenschappelijk bewezen of de zin in vrijen bij vrouwen vooral bepaald wordt door het wel of niet vruchtbaar zijn, of door de relatie die zij met haar partner ervaart en haar motivatie voor wel of niet zwanger worden.

In de vruchtbare periode kan gekozen worden voor onthouding. Dit heeft geen schadelijk effect op het voortplantingsstelsel van de man (zie p. 293 en p. 305 van WHO Handbook Family Planning 2018) en heeft zelfs een positieve invloed op de vaginale flora van de vrouw.  

Duits onderzoek wijst uit dat stellen ongeveer even vaak seksuele gemeenschap hebben als stellen die (hormonale) anticonceptie gebruiken, alleen is de verdeling anders.

Gebruik je hormonale anticonceptie of koperspiraal, dan vraag je je misschien af wanneer je het beste kunt stoppen. Je kunt gewoon je pilstrip afmaken of het hormoon- of koperspiraal laten verwijderen vlak voor de eerste les. Het is niet noodzakelijk om eerst te ‘ontpillen’ voor je begint aan een Sensiplan-cursus. Veel vrouwen hebben de eerste cyclus na het stoppen van de hormonale anticonceptie direct weer een eisprong. Het duurt overigens gemiddeld wel een aantal maanden voordat de cyclus weer (in alle opzichten) optimaal is. Sensiplan geeft je inzicht in dit proces, wat heel waardevol kan zijn. Ook sub-optimale cycli (met eisprong) kunnen geïnterpreteerd worden met de Sensiplan-regels en brengen de betrouwbaarheid niet in gevaar. Zie ook de vraag: “Kan ik Sensiplan gebruiken bij een onregelmatige cyclus?” 

In de anticonceptierichtlijn voor artsen (NHG-standaard 2020) staat dat artsen vrouwen moeten adviseren om bij overstap van hormonale anticonceptie naar een ‘methode die rekening houdt met vruchtbare dagen’ eerst zelf gedurende drie maanden te onderzoeken of ze een regelmatige menstruatiecyclus hebben. Wij begrijpen dat dit nodig is voor apps en temperatuurmethoden, waar een cyclus vaak een lengte tussen 27 en 32 dagen moet hebben. Voor Sensiplan is het echt niet nodig om drie cycli te wachten, het is zelfs af te raden.

Please let us know if you want to follow the course in English. Send an email to info@sensiplan.nl or use our contactform.

Het algemene doktersadvies is dat vrouwen op de leeftijd van 52 jaar moeten stoppen met hormonale gezinsplanning/anticonceptie. Het risico op trombose, hart- en vaatziekten en borstkanker neemt toe naarmate de vrouw ouder is. De kans op zwangerschap is na deze leeftijd zeer klein, maar niet 0.
Bron: NHG-standaard anticonceptie 2020, pag. 118/119.

Met de Sensiplan-kennis weet je zeker of je nog eisprongen hebt of niet meer, ook na de leeftijd van 52 jaar. En als je Sensiplan leert op bijvoorbeeld je 45^e, dan kun je zelf je menopauze vaststellen, zodat je niet langer dan nodig is gebruik hoeft te maken van hormonale anticonceptie.

Veel apps zijn gebaseerd op de oude kalendermethode uit ca. 1930 in een modern jasje. Het is misschien leuk om op die manier je menstruatie bij te houden en een beetje gevoel te krijgen voor de lengte van je cyclus. De kalendermethode heeft een betrouwbaarheid van 75%-91% en is daarmee ongeschikt als geboorteregeling.

Daarnaast zijn er apps die gebaseerd zijn op de temperatuurmethode, deze dateert uit 1935 (Hillebrand) en 1954 (Döring). De Döring-methode is op zich een betrouwbare methode, die echter slechts voor een klein percentage van de vrouwen bruikbaar is (omdat ze uitgaat van een grote en directe temperatuurstijging rond de eisprong). Welke interpretatieregels of algoritmes deze temperatuur-apps gebruiken is echter onduidelijk. Tot nu toe zijn er nog geen temperatuur-apps met voldoende degelijk wetenschappelijk onderbouwde studies, ook de bekendste app Natural Cycles heeft deze niet. De studies over de betrouwbaarheid van Natural Cycles zijn retrospectief bepaald, en daarom zijn ze wetenschappelijk gezien minder betrouwbaar. De betrouwbaarheid van Natural Cycles is met deze retrospectieve studies al zo’n 5x lager dan Sensiplan.

Een andere natuurlijke methode is de ovulatie- of cervixslijmmethode (Billings 1960, Creighton Model/FertilityCare System 1980). De observatie van het cervixslijmsymptoom is belangrijk bij het nastreven van zwangerschap maar naar Europese maatstaven onvoldoende betrouwbaar als geboorteregeling. Wij kennen geen apps die gebaseerd zijn op deze single-check methode. 

De sympto-thermale methode (Rötzer 1965 / NFP-DAG 1991 / Sensiplan 2010) combineert de observaties van de basale lichaamstemperatuur met de waarneming van het cervixslijmsymptoom. Op deze manier wordt er gebruik gemaakt van een principe van dubbele controle wat de betrouwbaarheid aanzienlijk verhoogt ten opzichte van de methodes die zich op slechts één biomarker baseren.
Er zijn sympto-thermale apps beschikbaar, ook hier is niet altijd duidelijk op welke interpretatiemethode ze zijn gebaseerd via het algoritme. Er is op dit moment (2023) nog geen enkele solide studie over sympto-thermale apps beschikbaar.

Het kan leuk zijn om je cyclus bij te houden met een fertility tracker app als een eventuele zwangerschap welkom is. Wij raden aan pas een app te gebruiken met de bedoeling om een zwangerschap te vermijden na het volgen van een Sensiplan-cursus. Achterliggende kennis van vruchtbaarheid en je eigen cyclus is van groot belang om inzicht te hebben in waarom een bepaalde dag als vruchtbaar of juist onvruchtbaar geldt. Zo kun je met zekerheid en vertrouwen keuzes maken in je intieme leven. De Sensiplan-kennis stelt je in staat om apps kritisch te gebruiken, de gevolgen van een ongeplande zwangerschap kunnen immers groot zijn.

Als je een app gebruikt die je cyclus voor jou interpreteert dan leg je de verantwoordelijkheid bij de app. De filosofie achter Sensiplan is juist dat je zelf de verantwoordelijkheid van de interpretatie op je neemt en dat jij dat ook beter kunt, omdat je zelf je eigen lichaam het best kunt leren kennen. Deze verantwoordelijkheid blijkt positief bij te dragen aan het zelfbeeld en de tevredenheid van de Sensiplan-gebruikers.

Bij het gebruik van (onbetaalde) apps is het goed om te bedenken dat jouw cyclusnoteringen eigendom worden van het bedrijf dat de gegevens weer door kan verkopen aan andere bedrijven. Het kan dus goed zijn om stil te staan bij de consequenties m.b.t. tot privacy. 

Er bestaan enkele apps die werken op basis van de sympto-thermale methode Sensiplan. Ze dragen geen Sensiplan-keurmerk, omdat ze nog niet voldoende wetenschappelijk zijn onderzocht, zoals overigens alle bestaande apps waarmee je je cyclus bijhoudt en interpreteert. Je kunt je consulent hierom vragen wanneer je de cursus volgt. De Sensiplan-filosofie is dat vrouwen zelfstandig en met zelfvertrouwen hun eigen cyclus moeten kunnen interpreteren voor ze een app (kritisch) kunnen gebruiken, zodoende raden we het gebruik van deze apps – zonder de achtergrond kennis van de Sensiplan-cursus – af. 

Wereldwijd bestaan er meer dan 1000 verschillende apps om je vruchtbaarheid te monitoren. Apps die gebruik maken van andere regels dan de Sensiplan-regels zijn in het algemeen weinig betrouwbaar (zie bijvoorbeeld deze Duitse test).

De meeste apps blijken zelfs niet in staat om de dagen waarop de vrouw het hoogst vruchtbaar is, goed te bepalen, en zijn dus ook niet geschikt als je juist zwanger wilt raken (zie bijvoorbeeld dit artikel).

De naam NFP (Natural Family Planning), is een “parapluterm”, die ook oudere en (veel) minder betrouwbare methoden kan omvatten (zoals de kalender-,  temperatuur- en ovulatiemethode). Voorheen werd de evidence-based sympto-thermale methode van de Deutsche Arbeitsgruppe ook wel NFP-DAG genoemd ter onderscheiding van andere (minder betrouwbare) NFP-methoden. Omdat hierdoor in het verleden regelmatig verwarring ontstond, is in 2010 de internationaal beschermde merknaam sensiplan® geïntroduceerd.
Sensiplan is de betrouwbaarste manier van Natural Family Planning, erkend door de WHO.

Stichting NFP-Nederland is de enige licentiehouder van de merknaam Sensiplan in Nederland.

Een eerste sympto-thermale methode werd ontwikkeld door Dr. Josef Rötzer rond 1965. Deze methode is tussen 1984-1991 verder onderzocht en doorontwikkeld door de Arbeitsgruppe NFP op de universiteiten van Braunschweig/psychologie, Freiburg/volwassenenonderwijs, München/gynaecologie en Düsseldorf.

Er zijn wereldwijd vele sympto-thermale methoden met verschillende interpretatie-regels en verschillende betrouwbaarheden. Veel van deze sympto-thermale methoden zijn nauwelijks of helemaal niet wetenschappelijk onderzocht. Daarom draagt de evidence-based methode van de Arbeitsgruppe NFP sinds oktober 2010 de beschermde merknaam sensiplan®. Daarmee onderscheidt zij zich van de veelheid aan natuurlijke methoden die beschikbaar zijn maar onvoldoende wetenschappelijk zijn onderzocht. De Sensiplan-methode wordt beschreven in de boeken Natuurlijk en zeker en kun je leren bij een gecertificeerde sensiplan®-consulent.

Het huidige onderzoeksproject van Sensiplan met zijn grote cyclusdatabank bevindt zich op de afdeling voor gynaecologische endocrinologie van de Universiteit van Heidelberg. Het boek Natuurlijk en zeker wordt up-to-date gehouden met de nieuwste vakpublicaties door de Malteser Arbeitsgruppe NFP.

Al tientallen jaren zijn artsen en verloskundigen opgeleid met het idee dat álle natuurlijke methoden van gezinsplanning onvoldoende betrouwbaar zijn. Er is lang uitgegaan van de parapluterm ‘Natural Family Planning’, voor alle methoden die gebaseerd zijn op de natuurlijke cyclus van de vrouw, zonder te onderscheiden tussen de verschillende NFP-methoden, met ieder hun eigen betrouwbaarheid.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), geeft voor alle sympto-thermale methodes bij elkaar* een hoge methodezekerheid van PI <1 en een ook hoge gebruikerszekerheid van PI 2 in Family Planning: A Global Handbook for Providers 2018 (zie p. 292). Niet alle artsen en verloskundigen zijn hiervan op de hoogte.

In de nieuwe NHG-richtlijn anticonceptie van 2020 wordt nu duidelijker gesproken over ‘methodes die rekening houden met vruchtbare dagen’ als keuzemogelijkheid. In het protocol voor het adviesgesprek over anticonceptie/gezinsplanning is voor het eerst ruimte voor de vraag of een vrouw een methode met of zonder hormonen wil.
Helaas wordt in de richtlijn nog steeds geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende natuurlijke methoden (zoals: kalendermethoden, ovulatiemethoden, temperatuurmethoden, sympto-thermale methoden en apps) en krijgen ‘de methodes die rekening houden met vruchtbare dagen’ in hun geheel het label ‘onbetrouwbaar’. Toch is er bij goed lezen in de richtlijn wel terug te vinden dat er een grote variatie is in de gevonden betrouwbaarheidscijfers, van zeer onbetrouwbaar tot zeer betrouwbaar.

Volgens de huidige anticonceptierichtlijn moeten artsen in hun adviesgesprek over natuurlijke methoden wijzen op ‘de noodzaak voor zowel de man als de vrouw om zich in de methode te verdiepen, en scholing te volgen indien deze beschikbaar is’ (pag. 68). NFP-Nederland biedt die scholing aan met de methode Sensiplan.

Je mag je arts of verloskundige op Sensiplan wijzen, wetende dat het voor hen vaak ook nieuw is, omdat zij hier in hun opleiding niet altijd over onderwezen zijn.

*Wij zijn het hier overigens niet helemaal mee eens, de WHO baseert zich op Mannhart et al., op de onderzoeken van dr. Petra Frank-Herrmann. Zie betrouwbaarheidstabel en Waarin onderscheidt Sensiplan zich van andere sympto-thermale methoden? 

Sommige medicijnen hebben invloed op de temperatuur of op het cervixslijm. Over het algemeen is dit geen belemmering voor het gebruik van Sensiplan. Tijdens de cursus bekijk je samen met je consulent alle cycli op (individuele) storingsfactoren.

Antihistaminica hebben invloed op het cervixslijm: de hoeveelheid neemt af en de kwaliteit wordt minder. Toch kun je over het algemeen je cyclus nog goed met de Sensiplan-regels interpreteren. Mocht je helemaal geen cervixslijm meer kunnen waarnemen, dan is er de optie om door het voelen van de baarmoedermond alsnog volgens de Sensiplan-regels te kunnen interpreteren.

Het gebruik van (zware) pijnstillers kan een effect op de lichaamstemperatuur hebben. Als de metingen op de dagen van dit medicijngebruik afwijken van normaal worden ze niet meegenomen bij de interpretatie van de cyclus. Het kan daardoor wel gebeuren dat je langer vruchtbaarheid moet aannemen. De onderliggende kwaal, waarvoor je de medicatie neemt kan ook een storingsfactor zijn.

Antibiotica kunnen effect hebben op het cervixslijm en op de temperatuur, slaapmedicatie kan effect hebben op het cervixslijm, antidepressiva kunnen effect hebben op temperatuur, cervixslijm en op de ovulatie.

Voor alle medicatiegebruik geldt dat onze consulenten weten hoe ze hiermee om moeten gaan. Het gebruik van medicatie met effect op de temperatuur kan wel meer storingen opleveren, waardoor je soms meer dagen vruchtbaarheid moet aannemen. 

Teratogene medicatie geeft risico op (ernstige) afwijkingen bij het ongeboren kind. De genoemde geneesmiddelen worden gebruikt bij ernstige acne, bij bipolaire stoornis, migraine en de hik. Er zijn nog meer teratogene geneesmiddelen die onder het zwangerschapspreventieprogramma vallen.
De NHG-richtlijn anticonceptie 2020 geeft een absolute contra-indicatie aan voor het gebruik van ‘methoden die rekening houden met vruchtbare dagen’ in combinatie met teratogene medicatie. Dit omdat het risico op ongeplande zwangerschap voor het ‘geheel’ van de natuurlijke methoden een stuk groter is dan bij hormonale anticonceptie en de richtlijn geen onderscheid maakt tussen de verschillende betrouwbaarheden van natuurlijke methoden.

Een huisarts moet in deze gevallen anticonceptie adviseren met een betrouwbaarheid <1 (Pearl Index) die niet afhankelijk is van therapietrouw, of een dubbele vorm van anticonceptie, zoals pil én condoom.

Mocht je om zwaarwegende redenen, zoals religieuze, toch alleen een natuurlijke methode willen gebruiken dan kan dat met Sensiplan als je daar beiden goed gemotiveerd voor bent. Het is namelijk mogelijk om met Sensiplan een nog hogere betrouwbaarheid te behalen door alleen onvruchtbaarheid aan te nemen in de periode na de eisprong. Je kunt er dan dus voor kiezen om in de periode vóór de eisprong geen onvruchtbaarheid aan te nemen, de ongeplande zwangerschappen die bij perfect gebruik van Sensiplan (Pearl Index 0,4) toch ontstaan, ontstaan namelijk aan het begin van de cyclus.